از نشانه های حماقت
بروز حماقت در رفتار و اعمال یک فرد و یا یک اجتماع، وابسته به حدود دانش و تجربه آنها ست. کلمه حماقت همانند بصیرت، دانایی و ... از سیطره مقدار و اندازه خارج است. و به شهادت تاریخ، نمی توان با تبلیغات صفت حماقت یا بصیرت را بر تن اعمال انسان و یا جامعه ای پوشاند.بعبارتی در هر زمانی تنها می توان مهفوم عامیانه ای از حماقت ارائه داد نه مصادیق خاص آن را؛ در تاریخ اسلام کسی به اندازه علی (ع) وقتش را صرف مقابله با احمقان جامعه خویش نکرد، ولی ایشان در تعریف انسان احمق وارد مصادیق نشده و فرمودند: احمق از کارهای خـوب و بجـا و زیبا غفلت، و آن را ترکمی کند، از جـهل و نادانی بیرون نمی رود ، دروغ می گوید ، نمی فهمد ، و اگر بفهمد، نمی پذیرد و تسلیم حق نمی شود. (بحار ج67 ص9). متاسفانه در ادبیات عامیانه ایران فردی که با حیله ، دروغ ، ظاهرسازی و با استفاده از موقعیت پـیش آمده ، صاحب جاه، مقام و مال شود، به زرنگی و داشتن عقل معروف می شود؛ به فردی که مسائل اخلاقی را مراعات کند، انصاف و رفتاری انسانی داشته باشد و درآمدش مشروع باشد ، به بی عقلی و حماقت معروف می شود. برای فهم آنکه عملی در حوزه های شخصی، عمومی و سیاسی، از سر عقل و بصیرت بوده و یا حماقت، به دلایل همین ناهنجاری فرهنگی باید منتظر گذر زمان باشیم تا مفهوم آن مشخص شود. در تشریح و توضیح علل جامعه شناختی و روانشناسی این اعمال بخشی از ایرانیان کتاب های فراوانی نگاشته شده است: "بالندگی و بازندگی ایرانیان"،"خودمداری ایرانیان"،"استبداد ایرانی" و "جامعه شناسی خودمانی" و ... . ولی موضوع این نوشتار در باب "حماقت" از منظر مولوی است. در شش دفتر مثنوی معنوی ( 25618 بیت) برای نشان دادن 1- نشانه های حماقت 2- آسیب های اجتماعی حماقت 3- نحوه برخود با احمق، ابیات فراوانی در متن داستان های مثنوی به کاربرده شد که جدا نمودن آن ها از متن داستنها مشکل می باشد. بهر حال در این هفته چند بیتی از مثنوی که، بطور جداگانه واجد مفاهیمی از نشانه های حماقت می باشد، تقدیم می شود:
1- عهد شکنی
نقضِ میثاق و عُهود از احمقی است /// حفظِ اَیْمان و وفـا کارِ تـقی است
«دفتردوم بیت.2875»
2- مطلق نگری
آنکه گوید. جمله حقّند، احمقی است /// و آنکه گوید. جمله باطل، او شقی است
«دفتردوم بیت.2942»
3- خویش را نشناختن
قیمتِ هر کاله می دانـی که چیست /// قیمتِ خود را ندانی، احمقـی ست
«دفتر سوم بیت.2652»
4- گشتن به دنبال امور نادر
آنکه روزی نیستش بخت و نجات /// ننگـرد عقـلش، مـگـر در نادِرات
تـو بـدان نـادر کجـا افتـاده یی؟ /// گـرنه محرومـیّ و اَبْلَـه زاده یـی
«دفتر سوم بیت.4787 و 4795»
5- خود شیفتگی و قدرت طلبی
احـمـق ست و مُــردۀ مـا و منـی /// کـز غـمِ فرعـش، فـراغِ اصـل نـی
«دفتر چهارم بیت.1868»
6- حرکت در تاریکی
ور مـثـالِ احمقـی پـیـدا شـود /// ظلـمتِ شب، پیشِ او روشـن بـود
کو ز شب مُظْلِم ترو،تاری ترست /// لیک خُفّـاشِ شَقی، ظلمتْ خَرست
«دفتر چهارم بیت های.2182 و 2183»
7- فراموشی ندامت پس از رهایی از بلا
چونکه شد رنج، آن ندامت شد عدم /// می نَیَرْزَد خاک، آن توبـه و نَـدَم
چون برفت آن ظلمتِ غم،گشت خَوش /// هــم رَوَد از دل نتیجـه و زاده اش
«دفتر چهارم بیت های.2297 و 2299»
8- صبر بی اندیشه
صبر در صحرایِ خشک و سنگلاخ /// احمقـی باشد، جهـانِ حـق فـراخ
«دفتر پنجم بیت.2429»
9- لذت را در کاخهای مجلل و دژهای مجهز جستجو کردن
راهِ لذّت از درون دان نه از بُرون /// ابلـهی دان جُستَن قصر و حُصـون
«دفتر ششم بیت. 3420»
ادامه دارد ....
منتشره در هفته نامه ستاره صبح 5 شهریور 1390
مبارکه وبلاگتون. زودتر از اینها منتظر شما در عرصه وبلاگ نویسی بودیم.موفق و موید باشید.