اخلاق بندگی و هـمدلی
حسب رفتار اجتماعی پیامبر اکرم به ویژه شیوه حکومتیامام علی (ع) در برخورد با مخالفین و مواجه امام صادق (ع) با صاحبان اندیشه مخالف در عصر خویش؛ می توان ادعا نمود در میان نخبگان اجتماع،میزان رعایت اخلاق، به میزان استقبال از تفاوتها و اختلافهای بشری، بستگی دارد.
و همچنین بر اساس تفسیر مولوی از قرآن تفاوت و اختلاف در بنی آدم از سنت های الهی نشأت می گیرد[1].مولوی از زبان خداوند و استنباط خویش آورده است:
هـر کسـی را سـیرتی بـنهـاده ام /// هـر کسـی را اصطلاحـی داده ام
«دفتر دوم بیت:1753 »
هر کسـی را بهـرِ کاری ساختنـد /// مـیـلِ آن را در دلـش انـداختنـد
«دفتر سوم بیت: 1618»
اگر بپذیریم که گوناگونی سیرت و امیال انسانها از خلقت خداست، استقبالعملی از اختلاف فکری و نظرگاه در جامعه بشری را در راستای اخلاق بندگی خواهیم دانست.
از نـظرگاه است ایمـغـزِوجـود /// اختـلافِمـؤمـن و گَـبْر وجـهـود
«دفتر سوم بیت:1258»
تسلیم انسان به این سنت الهی،سبب بروزمنش و رفتار اجتماعی همراه با مدارا و تسامح از او می شود.
انساندارای اخلاقبندگی، مهارت و توانایی برقراری ارتباط مؤثر و سازنده با دیگران را داراست. به عبارتی توانایی درک تجربه ذهنی فرد دیگر رادارد. در اصطلاح عموم به این توانایی درک دیگران را"همدلی" گویند. همدلی بر پایه خودآگاهی حاصل می شود. هرچه بیشتر نسبت به احساسات خودمان آگاهی داشته باشیم، بهتر می توانیم احساسات دیگران را درک نماییم. همدلی به راستی یک مهارتی است که تنها از انسانهای صاحب عزت نفس حاصل می شود، و انسانهای خودمدار اساساً از این مهارت بی بهره اند.خوشبختانه در فضای اخلاقی، فارغ از دین و جغرافیا،اخلاق آرمانی بنی آدم بسیار شبیه بهم می باشد.وقتی از منظر اخلاقی به مسائل نگرش شود، همدلی ظهور می یابد، حتی اگر در اصلی ترین مبادی ایدئولوژیکی آن ها با هم تفاوت داشته باشند. نسل قبل ایران همدلی هویت های متضاددر سال 57 درسرنگونی رژیم شاهنشاهی و اقوام و ادیان مختلف ایرانی در حفظ وطن در تهاجم عراق به ایران را به یاد دارند. آنچه باعت ماندگاری وحدت یک اجتماع می شود، تنها همدلی است.زیرا همدلی است که با ایجاد احساس خوشایند، فرد همدل را از احساس تنهایی نجات و با جلو گیری از بسیاری تعارض‌ها و سوء تفاهم ها، احساس آرامش و ادراک قوی را در او افزایش می دهد، در نتیجه منجر به تصمیم های صحیح‌تر از سوی او می‌شود.تاریخ و سرنوشت بلوک شرق به انسان می آموزد، زبان و ایدئولوژی می تواند یکی از عوامل وحدت باشند، ولی سبب ماندگاری وحدت نخواهند بود. بلکه ماندگاری وحدت به اخلاق بندگی و تسلیم بودن به سنت های الهی اعضای آن جامعه بستگی دارد.
ای بـسا هنـدوو تـرکِ هـمـزبـان/// ای بــسا دوتُـرک چون بیگانگان
پس زبانِ مَحْرَمی خود دیگر است /// هـمدلی از هــمزبانی بــهتر است
«دفتر اول بیت:1206و 1207»
عصر ما عصر اطلاعات، عصری که باتغییرات شدید اجتماعی همراه است، ادبیاتخاص خودش را می طلبد. در این عصر اگر جماعتی در مقابل پرسش های نسل نو تنها اکتفا به پاسخهای عصر قدیم کند،گوش ها برای شنیدن آن بسیار قلیل خواهد بود.
هـرکه او ازهــمزبانی شد جُــدا /// بی زبان شـد، گر چه دارد صدنـوا
«دفتر اول بیت:28»
بعنوان مثال هویت و ادبیات سیاسی عصر قدیم فرقهتروریستیمجاهدین خلق ( منافقین متحد با صدام) با انحصار طلبی تبدیل به فرقه ای متحجر شده اندکه صدای آنان برای هیچ یک از ایرانیان حتی برای مخالفین نظام هم قابل فهم نیست.
تو قیاس از خویش میگیریولیک /// دُورِ دُورافـتادهای،بنگر تـونـیک
«دفتر اول بیت:246»
منتشره در هفته نامه ستاره صبح 10 دی 1390
[1].شیخ بهایی:
من نمی گویم که آن عالی جناب هست پیغمبر، ولی دارد کتاب
مثـنـوی مـعنـوی مـولـوی هست قرآن در زبان پهلوی
