توهم کمال
ریشه و علل اصلی جهل و بی بصیرتی انسان در امور، جهل به عظمت های درونی خویش و نشناختن خویش است. در نتیجه، کسی که اراده ای در کسب دانش و آگاهی و بصیرت در جهت اجرای جانشینی خدا در زمین ندارد، در حل مشکلات بشری توفیقی نمی یابد.
بعبارتی: خود شناسی شروع رفع موانع شناخت و بصیرت است. شناخت خود، یعنی شناخت محدودیت های ذهن، شناخت حجاب های ذهن و بطور کلی شناخت آفات ذهن. امام علی(ع) -شهید راه مبارزه با جهل و نادانی- در این باره می فرماید : "نسبت به خودت جاهل مباش ؛ زیرا هر کس که نسبت به خودش جاهل باشد ، نسبت به همه چیز، جاهل خواهد بود." (غررالحکم، ج 7 ص 392 ) از الزامات خودشناسی، رها شدن ذهن از "علل را مبنای کار خویش قرار دادن" است،خلیفه الله، در مدیریت کارهای خود همیشه بجای آنکه به دنبال عللی بگردد تا نقص و ناکارآمدی خود را توجیه کند، همیشه به دنبال دلایل نواقص و شکست کارهای خویش میگردد. در شکست و ناکارآمدی، گشتن بدنبال علل از نشانه های بارز مشکلات درونی و کمبود های روانی است.
ز آنکه نفسش گِردِ علّت می تند /// معرفت را زود فاسد می کند
از سمـوم نفس چون با علتی /// هرچه گیری تو مرض را آلتی
گر بگیریگوهری، سنگی شود /// ور بگیری مِهرِ دل، جنگی شود
«دفتر سوم بیت:2693 و 2691و 2694»
علاوه بر علوم روانشناسی و جامعه شناسی، تاریخ هم ثابت نمود انسانی که توهم کمال دارد ، نقصها و ناکارمدی خویش را به دیگران نسبت می دهد. احساس مهتری – از ان رو که آدمی را به خود مشغول می کند- یکی از موانع شناخت آدمی است. او را در حالت دفاعی و تهاجمی نگه می دارد. در نتیجه مجال خودشناسی و مشاهده ناب و کشف و آگاهی را از وی میگیرد. از منظر حضرت مولانا بزرگترین علت بدبختی انسان، خود را معیار دانستن و داشتن احساس کمال و توهم بزرگ بینی در باره خویش است
علتی بدتر ز پندار کمال /// نیست اندر جان تو ای ذو دلال
«دفتر اول بیت:3214»
هر درونـی کـه خـیالْ انـدیش شد /// چون دلیل آری، خیالش بیش شـد
چون سخن در وَی رود، علّت شود /// تــیغِ غـــازی دزد را آلـت شـود
«دفتر دوم بیت:2715 و 2716»
مرتبه اول خود شناسی، شناخت بخش موروثی ذهن خویش است. قسمتی از ذهن که همیشه در مقابل چیزهای بدیع و نو منتج به منفی بافی می شود، دروازه ورود به فضای خلاقیت و نوآوری، شناخت عاداتی است که منبع آن فهم های کهنه به ارث رسیده می باشد.
فـهـم هـایِ کُـهنـۀ کـوته نـظـر /// صـد خیـالِ بَـد در آرَد در فِـکَـر
«دفتر اول بیت:2762»
اگر انسان محصول وراثت و گذشته اجتماع خود باشد،به طور ناخود آگاه در فرهنگی بسته زندانی می شود ومعیار های سنجش خود را از این فرهنگ وام می گیرد. معیار هایی که در عصر حاضر عموما نتیجه بخش نخواهند بود.در نتیجه فرد دگم اندیش می شود.
چون غَرَض آمد هنر پوشـیده شد /// صد حجاب از دل،به سویِ دیـده شد
«دفتر اول بیت:334»
تـو درونِ چـاه رفـتستی ز کـاخ /// چـه گـنـه دارد جهـان هـای ِفـراخ
«دفتر سوم بیت:2830»
آبِ شیـرین چون نبینـد مـرغِ کـور /// چون نکردد گرد چشمۀ آبِشـور؟
«دفتر پنجم بیت:2523»
منتشره در هفته نامه ستاره صبح 22 مهر 1390
