نتایج صبر و مکر شیطان
صبر، فرزند دانش و تجربه، و ثمره آن رفاه بشری در دنیا و عاقبت بخیری در سرای باقی است. و به عکس آن؛ بی برنامگی، عجله و بی تدبیری، فرزند جهل و خودکامگی است. صبر با مقاومت در برابر احساسات و خواهشهای نفسانی و عمل به دستورات عقل، دانش و تجربه های بشری حاصل می شود. صبر از منازل دین است بطوریکه از حضرت رسول (ص) معنای ایمان سوال شد؛ فرمودند: "آن صبر است" (محجة البیضاء، ج 7، ص 107).
مقاوت در برابر نصایح دینی و آموزه های قرآن - 42 روم و 21 غافر، - در بکارگیری از تجربه ملل و اقوام دیگر و بی توجهی به نصایح متخصصان، سبب بی صبری و عجله و نهایتا هلاک می گردد، به فرموده پیامبر اکرم صلىاللهعلیهوآله: اگر مردم، از شتابزدگى بهدور بودند، هیچ کس هلاک نمىشد.(محاسن، ج 1، ص 340)
بر سیاق نوشتار قبل و همچنین در آینده، بطور موضوعی ابیاتی از مثنوی معنوی که بیشتر کاربرد در حوزه عمومی دارد، تقدیم می شود. معتقدم حضرت مولانا تفسیر قرا ن را آنچنان ساده و در غالب داستان در شش دفتر مثنوی بیان کرد که فهم آن برای عموم در کاربرد حوزه شخصی، آسان می باشد. لذا هرکسی که خودبین نباشد، بر اساس تجربه زندگی خود به راحتی جان کلام مولوی را درک میکند. در حوزه نشر مکتوبی در باب حوزه عمومی و مدیریتی از منظر مولوی نگاشته نگردید که به امید حق در هر شماره ای به یک موضوع میتلابه جامعه خواهم پرداخت. با توجه به ادبیات هفت قرن قبل نتایج صبر و بی صبری را حضرت مولانا در حوزه عمومی (مدیریتی) به صورت ذیل بیان نمود:
الف) توصیف صبر
1- نشان از هوشمندی انسان
گر سخن خواهیکه گویی چون شِکَر /// صبـر کن از حـرص و، این حلوا مَخَور
صبـر، بـاشـد مُـشْـتـَهای زیـرکـان /// هـسـت حــلـوا ، آرزویِ کـودکـان
«دفتر اول بیت: 1600 الی1601»
2- صبر نشان حق
صبر را با حـق قرین کرد ای فلان /// آخِــرِ وَ الْعصـر را آگَــه بخــوان
صـد هـزاران کیمیـا، حـق آفریــد /// کیمیایـی همچـو صبر،آدم نـدیـد
«دفتر سوم بیت.1853 الی 1854»
3- صبر هدیه الهی
هین به صبرِ خودمکن چندین نظر /// صـبـر دیـدی، صبـردادن را نگـر
«دفتر پنجم بیت. 2904»
ب)نتایج صبر
1- انباشت ثروت
هرکه را دیـدی به زرّ و سیم فرد /// دان که اندرکسبْ کردن صبرکرد
«دفتر دوم بیت:1841»
2- سود رسانی به ملت
رنـجِ بَـدْخویان کشیدن زیرِصبـر /// منفعت دادن به خلق آن هم چو ابـر
خَیْرُ ناس اَن یَنْفَـعَ النّاس ای پـدر /// گر نه سنگی،چه حریفی با مَدَر ؟
«دفتر ششم بیت:481و482»
ج) نتایج مکر شیطان (عجله)
1- اعمال بدون برنامه
مکرِ شیطان ست تعجیل وشتاب /// لطفِ رحمانست صبر و احْتساب
«دفتر پنجم بیت: 2570»
2- بی ایمانی
صـبر از ایــمان بـیابد سـَر کُـلَه /// حَــیـثْ لا صَـبْـرَ فَـلا ایــمانَ لـَه
گفت پـیغمبر.خداش ایـمان نداد /// هرکـه را صـبری نبـاشـددرنـهاد
«دفتر دوم بیت:600 و601»
و از آنجایکه در زمان مولوی کلماتی هچون جابجایی نخبگان و قدرت، مفهومی نداشت. از زمانی که دنیا وارد عصر صنعتی شد تغییر حاکم نا لایق جزءیاز زندگی بشری گردید. لذا باید بپذیرم در عصر کشاورزی در جامعه ای که منصب در دست جاهلان می بود، مصلحان در برخورد با سیاست و تصمیم های حاکم جاهل، چاره ای جز به پناه بردن به خدا و تصوف نداشند. و بدین دلیل حضرت مولانا، صبر بر رفتار جاهل را سبب درخشش و صفای روح می دانست.
با سیاست هایِ جاهِـل صبـرکـن /// خوش مُدارا کن به عقلِ مِـنْ لَـدُن
صبـر با نااهـل، اهـلانرا جِلاست /// صبر، صافی میکند هر جا دلی است
«دفتر ششم بیت.2040 و2041»
منتشره در هفته نامه ستاره صبح 3 مهر1390
