تغییرات اجتماعی در عصر اطلاعات
همه ما تاثیرات اینترنت را در دگرگونی ارتباطی و سهولت در دسترسی به آن، ا ز خرید و فروش تا جا به جایی آنی پول، خبر و آگاهی شاهد هستیم و اثرگذاری فناوری اطلاعات،در بروز و ظهور اراده های مختلف و جدیدا قتصادی،ا جتماعی و سیاسی را در اطرافمان احساس می کنیم. در جوامعی که خبر رسانی انحصاری باشد، شبکه های اجتماعی مجازی حاصل از فناوری اطلاعات، نقش ساختار رسان های را عهد هدار خواهند بود. ظهور ساختار رسانه ای جدید متاثرا ز گسترش شبکه های اجتماعی، به صورت افقی، آزاد و فاقد هرگونه تمرکز و فرماندهی بوده که سبب تغییر باورها و ماهیت فرهنگهای جوامع می شود، که نتیجه آن تغییرا جتماعی عمیقی در جوامع است که رو شهای معمول مدیریت را به موزه تاریخ هدایت یا آن روش را بسیار پرهزینه خواهد کرد. حکومتهای اقتدارگرای تونس، مصر، لیبی، یمن و بحرین برای تداوم قدرت خویش در برابر اعترا ضهای جوانان، مجبور به محدود کردن خدمات اینترنتی، ارتباطی و... شدند. در صورتی که برآیند تغییر باورهای فعالان اجتماعی به سببا نفجارا طلاعات و آگاهی، حیات هر نوعا قتدار را پرهزینه خواهد کرد. نخبگان علمی و سیاسی جهان در مواجهه با ظهور پدیده های جدید اجتماعی و سرعت سرنگونی حکومتهای خودکامه عربی و اعترا ضهای غیرحزبی در سطح شهرهای بزرگ کشورهای توسع هیافته جهان )جنبش وا لاستریت( غافلگیر شدند. حکومتهای مدعی و قدرتهای مقتدر جهانی هم، قدرت فهم کارکرد شبک ههای مجازی و هویتهای سیاسی و فرهنگی و پیش بینی آن را نداشتند. کاخ سفید با برگزاری د هها جلسه با کارشناسان و نخبگان دانشگاهی و پس از هفته ها، توانست با شناختی تقریبی از اتفاقات تونس و مصر، به دنبال منافع ملی و هماهنگی با افکار عمومی جهانیان برآید. آمریکای یها ظرف کمتر از یک هفته سه بار موضع دیپلماتیک کشورشان را درباره مصر تغییر دادند و حتی مدیرانا قتصادی هم در مقابل کارکرد فناوری اطلاعات و ارتباطات درماند هاند. عوامل کلیدی همچون سایت پولی، نرخ بهره یا خلاقیت فناوری اطلاعات، بسیار متکی به حرک تهای جهانی هستند.
در واقع اقتصاد اطلاعاتی جهانی متاثر از فناوری اطلاعات و ارتباطات، بسیار وابسته به سیاستی همگرا با دیگر جماع تهای بشری است و حتی ب هعلت وابستگی مالی دول تهای جهان به بازا رهای جهانی و وا مهای خارجی، شرایطی پدید آمده است که حتی ثروتمندترین و نیرومندترین دول تهای ملی مصونا ز بروز بحران مالی بین المللی نخواهند بود. در نتیجه تجلی آد مها و قدر تهای مدعی در عک سالعمل مناسب در برابر سرعت این تغییرات، نشانا ز ناکارآمدی تئور یها و الگوهای رسمی در شناخت منظوم ههای سیاسی جدید و شکا فهای اجتماعی پدیدآمده در گستره جهانی است؛ بنابراین تنها با تئوری و منظری جدید می توان چیستی و ماهیت تحولات اجتماعی و اقتصادی و علت بی تاثیری جامعه مدنی و احزاب در شروع این تحولات و گسترش آن را فهمید. برای شناخت این واقعیت جدید، بنا بر توصیه هفت قرن قبل ابن خلدون ،» باید دگرگونی اساسی در منظر و فهم خویش ایجاد کنیم: «هنگامی که عادت و احوال بشر یکسره تغییر یابد، چنان است که گویی آفریدگان از بن و اساس دگرگونه شده اند و سرتاسر جهان دچار تحول و تغییر شده است، گویی خلقی تازه و آفرینشی نوبنیاد و جهانی جدید پدید آمده است. » )مقدمه ابن خلدون، جلد 1، ص 60 (ا ز منظر نگارنده ماهیت تحولاتا جتماعی عمیق در کشورهای عربی به واسطه تغییر ماهیت خبررسانی و آگاهی قشر جوان و تحصیلکرده از حالت هرمی و کنترل شده حکومتی به حالت افقی و آزاد باید ارزیابی شود، زیرا در چند سال اخیر تغییرات اساسی و مشهودی در هویت دینی و معیشت اقتصادی جوامع عربی دیده نشده که سبب جاب هجایی قدرت در ممالک عربی شود بلکه چیز دیگری در این جوامع تغییر یافت که منتج به ظهور هویتهای فرهنگی سیاسی جدید شد و آن ظهور جامعه شبکه مجازی است. در تونس خودسوزی یک جوان میو ه فروش، در مصر ضرب و شتم و قتل یک جوان توسط پلیس مصر، در لیبی دستگیری یک وکیل و در بحرین قتل یک پسر نوجوان توسط نیروهای امنیتی به کمک شبکه مجازی همچون فیس بوک باعث شعله ور شدن و شروع اعتراضات مردمی و در نهایت ساقط شدن مدیریت بسته قدیمی شده است.
منتشره در روزنامه بهار پنجشنبه | 21 دی 139
