ماهیت رسانه های ارتباطی نوین و چیستی تحولات در خاورمیانه

ارائه شده در ششمین همایش سالانه انجمن علوم سیاسی ایران - 20 مهر 1391

چکیده

یکی از علل مهمی که سبب  تغییرات در نظام‌های فکری و در حقیقت به تغییر در مطالبات و خواسته‌های اجتماعی می‌شوند؛ افزایش آگاهی‌های اجتماعی است. تغییرات اجتماعی بر خلاف تحولات اجتماعی زمان‌بر نبوده و قابل لمس و مشهود است. به صورتی که هر شخص معمولی در طول زندگی خود و یا دوره‌ی کوتاهی از زندگی‌اش می‌تواند تغییر را شخصاً تعقیب نموده و نتیجه‌اش را ببیند. همان‌طوری که همه‌ی ما تأثیرات اینترنت را در دگرگونی ارتباطی و سهولت در دسترسی به آن را در اطرافمان احساس می‌کنیم و به تبع آن، سهولت ارتباطات در بین یک جامعه، سبب بروز هویت های جدیدی مبتنی بر ارزش های آن جامعه می گردد که نهایتا با جابه‌جایی مشروعیت، تغییرات قدرت سیاسی را درپی خواهد داشت. نخستین و مقبول‌ترین فرضیه در مورد تغییر اجتماعی در جامعه‌ی اطلاعاتی تکیه بر نظریه‌ی جامعه‌ی شبکه‌ای پرفسور مانوئل کاستلز  ( سه جلدی عصر اطلاعات- 1998) است که در مورد نقش محوری تغییر ساختار قدرت در جامعه‌ی اطلاعاتی و در نتیجه، تغییر اجتماعی می باشد.  در این فرضیه، می‌توان ادعا کرد در نتیجه فناوری اطلاعات و ارتباطات، بنیان‌های ارتباطی تغییر کرده است و این تغییر منجر به تغییر پروسه‌ی شکل‌گیری روابط قدرت در جامعه می‌شود. به عبارتی جامعه‌ی اطلاعاتی منجر به تغییر تعریف قدرت و روابط قدرت شده است و هر گاه روابط اجتماعی تغییر کند، تغییرات روابط قدرت گریزناپذیر خواهد بود.

توصیف عابدان جاهل در مثنوی معنوی

جهل، جادویی است که گاه آدمیان در پناه آن می‌زیند و می‌آرامند وگاه در پیامد آن می‌سوزند و می‌مانند. مومنان اگر عاقل باشند به نهایت هستی می‌رسند و اگر جاهل بمانند کار ایشان بدانجا می‌کشد که روی هستی و تمدن را نبیند.

حذف کنندگان و حذف شوندگان

                               

در جلدهای 2 و 3 کتاب  "عصر اطلاعات"، جمله ی "حذف حذف کنندگان به دست حذف شوندگان" به دفعات بعنوان مشخصه های تغییرات اجتماعی در عصر جامعه شبکه ی توسط پرفسور مانوئل کاستلز  بکار رفت. عداوت، دشمنی، جهل و فقر و به تبع آن "حذف" از پدیدهای زندگی همه جوامع بشری در طول تاریخ در عرصه اقتصادی، اجتماعی و  سیاسی بوده و خواهد بود.

عصر جدید کوتاه شدن زمان بالندگی و بازندگی

   

هر ارزش و نهضتی متشکل از دو بخش حقیقت و هویت است. بدبختی از آن جای آغاز می شود که معیار درستی اعمال بر اساس طول و عرض هویت انجام پذیرد.  چون  هویت سنجی زحمت فکری نمی خواهد و در هر عصری مورد استقبال عوام خواهد بود.

شخصیت خودشیفته

والدین و محیط تربیتی دوران کودکی نقش به سزایی در طول زندگی اجتماعی هر انسان دارد. کودکان پرورش یافته در محیط های انسانی، معمولا به نواقص خویش آگاه و اقدام به رفع آن می نمایند. و اگر محیط پرورشی کودکان با خشونت و یا بدون کرامت انسانی همراه باشد، محصول آن عصبیت، خودمداری، خودشیفتگی و.... خواهد بود. البته خواندن کتابی و یا هم نشینی با فردی کمال یافته، سبب تحول مثبت در زندگی انسان می شود. بعثت انبیا و تعالیم مذهبی هم در جهت به کمال رساندن اخلاق بشری است.

دشمن در جنگ نرم

 1 – در کتاب "قدرت نرم" نوشته دکتر جوزف نای – ترجمه و چاپ بسیج دانشگاه امام صادق(ع) تهران- آمده است تعیین کننده ترین قدرت جهانی را در عصر جدید جاذبه های انسانی یک اجتماع ( قدرت نرم) قلمداد می باشد.

صدرات از نگاه مولوی

حضرت مولانا از سن نوجوانی با مهاجرت و زندگی در دیار مختلف و لمس مدیریت های متفاوت، تجارب اجتماعی ذیقیمتی بدست آورد که این مسیر تجربه اندوزی بطور خیلی خلاصه بشرح ذیل می باشد: مولوی فرزند شیخ بهاء الدین (از عارفان و علامه آن عصر) در تاریخ 30  سپتامبر 1207 میلادی /604 قمری) در شهر بلخ از دیار خراسان به دنیا آمد در سن 12 سالگی. به دلیل بدگویی های علمای ظاهربین و فقیه هان خشک دین از پدرش نزد سلطان محمد خوارزمشاه ؛ مجبور به مهاجرت  از بلخ شدند که البته مقارن با  حمله ی سهمگین چنگیر خان مغول هم بود. آن ها 4سال درآق شهر و هفت سال در لاونده اقامت داشتند. در سال  626 هـ ق بدر خواست امیر سلجوقی علاء الدین کیقباد به قونیه (روم شرقی) عزیمت نمودند و پس در سال 1273 میلادی/ 672 قمری در همین مکان در گذشت. و تنها جهت یاقتن شمس دوباره از قونیه به دمشق مسافرت نمود. تجربه درگیری مدام با علمای ظاهربین و متحجر و زندگی در فرهنگ ها و مدیریت متفاوت؛ در شش دفتر مثنوی عیان می باشد. شش دفتر مثنوی که جمع ابیات آن 25618 بیت ( بر اساس تصحیح نیکلسون ) است، محصول دوران پختگی و کمال ذوقی و اندیشه مولاناست و برجسته ترین اثر عرفانی  به زبان فارسی و گرانبهاترین میراث عرفانی و اخلاقی در ادبیات جهان می باشد.. .عصر مولوی، عصر کشاورزی، که در عرصه عمومی آن، انسان فاقد هیچ حق انتخابی بود، و تا دو قرن قبل معنی حکومت قرین بود با پادهشاهی و سلطنت؛ و در تاریخ اثبات گردید دیکتاتوری پیوندهای تاریخی با نظام سلطانی دارد. در آن عصر  چون رسم بر عزل حاکم نبود و این حکام مادام العمر بودنند؛ سنت و صلاح همه در این بود که حاکم عادل نصیب شان گردد. در نتیجه، درآن زمان ها وقتی مولوی شاهد پایمال شدن حقوق انسانی جامعه در جهت منافع یک نفر می بود؛ در لباس داستانها و یا گفتگوهای بسیار عالی از زبان حیوانات، انتقادات خویش را به حاکمان و لزوم رعایت حقوق انسان ها را با هنرمندی خاص بیان می داشتند :

سیاسی بودن یا سیاسی شدن

از آنجایی که عبارات «سیاسی بودن» و «سیاسی شدن» با پدیده های طبیعی و مصنوعی در نحوه تولید و کارکرد آن درون جامعه، بسیار مشابه و وابسته به هم هستند، کمک جستن مفهومی از آنها برای تداعی مفهوم عبارات سیاسی، مناسب به نظر می رسد....

الزامات جنگ نرم

فهم و شناخت دو معیار "منابع" و "رفتار و ادبیات" جنگ برای تفریق بین جنگ نرم و سخت ضروری است. مهمترین منابع "جنگ سخت"  تطمیع، الزام، رشوه و تنبیه است و رفتار و ادبیات آن وادار کردن، فرمان دادن و اجبار است. با توجه به اسلوب های فوق، ادبیات جاریِ بنگاه ها و تریبون های رسمی، تنها کاربرد جنگ سخت دارند. همچنین مهمترین منبع جنگ نرم، فرهنگ ( ارزشهای حاکم بر روابط اجتماعی در عرصه های عمومی و سیاسی) است که رفتار و ادبیات آن ملاحظات اجتماعی، جاذبه  و همکاری می باشد.

قدرتی بی دولت

آشنایی بخشی از ایرانیان با  تکنیک های عصر اطلاعات، سبب تغییرات عمیق اجتماعی در جامعه ایران گردید. این تغییر در راستای سنت الهی است که همه هستی-از الکترونهای اطراف یک هسته گرفته تا روابط  اجتماعی- دائما در حال تغییر باشند. حتی در تاریخ دینی خودمان نیز همین امر صادق است،